వన్ నేషన్ వన్ ఎలక్షన్.. కేబినెట్ ఆమోదం తర్వాత ఏం జరుగుతుంది…!?
‘ఒక దేశం, ఒకే ఎన్నికలు’ బిల్లుకు కేంద్ర కేబినెట్ ఆమోదం తెలిపింది. ఒకేసారి లోక్‌సభ, అసెంబ్లీ ఎన్నికలను ఈ చట్టం ప్రతిపాదిస్తుంది. వచ్చే 100 రోజుల్లో పట్టణ సంస్థలు, పంచాయతీ ఎన్నికలు నిర్వహించేలా విధివిధానాలు ఖరారు చేసేందుకు కేంద్రం సమాయత్తమవుతోంది. మాజీ రాష్ట్రపతి రామ్ నాథ్ కోవింద్ నేతృత్వంలోని కమిటీ నివేదిక ఆమోదం తర్వాత పరిణామాలు ఎలా మారతాయన్నది చూడాల్సి ఉంది. దేశ వ్యాప్తంగా వన్ నేషన్ వన్ ఎలక్షన్స్ 2029 నుంచి అమల్లోకి వస్తుందని… కేంద్ర హోం మంత్రి అమిత్ షా, న్యాయ మంత్రి అర్జున్ రామ్ మేఘ్వాల్ సభ్యులుగా ఉన్న ప్యానెల్ స్పష్టం చేసింది. అవిశ్వాస తీర్మానం పాసైతే, ‘సమైక్య ప్రభుత్వం’ ఏర్పాటుకు కమిటీ సిఫారసు చేసింది.
2019, 2024 ఎన్నికల సమయంలో ‘ఒక దేశం, ఒకే ఎన్నికలు’ ప్రతిపాదనను బీజేపీ ముందుకు తీసుకొచ్చింది. అయితే రాజ్యాంగంలో మార్పులు, ఆచరణాత్మక సవాళ్లపై ప్రతిపక్షాల నుండి తీవ్ర విమర్శలు వచ్చాయి. ప్రతిపాది చట్టం అమలు అసాధ్యమని విపక్షాలు ఇప్పటికీ స్పష్టం చేస్తున్నాయి. ఈ ప్రతిపాదనను ప్రధానమంత్రి నరేంద్రమోదీ మూడో టర్మ్‌లో ఖచ్చితంగా అమలు చేస్తారని
ప్రభుత్వ వర్గాలు స్పష్టం చేస్తున్నాయి. స్వాతంత్ర్య దినోత్సవ ప్రసంగం సందర్భంగా మోదీ, తాను ఇచ్చిన మాటను నిలబెట్టుకోవడానికి కట్టుబడి ఉన్నానని చెప్పారు.
‘వన్ నేషన్, వన్ ఎలక్షన్’ ప్యానెల్ ఏమి చెప్పింది?
ఏకకాల పోల్‌ను నిర్వహించడం వల్ల ఎన్నికల ప్రక్రియ, సులభతరమవుతుంది. వనరుల కొరత సమస్య కాబోదని ఉన్నత స్థాయి ప్యానెల్ పేర్కొంది, సుప్రీంకోర్టు మాజీ ప్రధాన న్యాయమూర్తులు, హైకోర్టు న్యాయమూర్తులతో సహా 32 పార్టీలు, ప్రముఖ న్యాయమూర్తులు ఈ ఆలోచనను స్వాగతించారు. ‘ఒక దేశం, ఒకే ఎన్నికలు’ ఓటర్లకు ఎన్నికల ప్రక్రియను సులభతరం చేస్తుంది. పోల్‌లను సమకాలీకరించడం వల్ల అధిక, వేగవంతమైన ఆర్థిక వృద్ధి సాధ్యమవుతుందన్న భావనను కేంద్రం తెస్తోంది. అందువల్ల మరింత స్థిరమైన ఆర్థిక వ్యవస్థ ఏర్పడుతుందంటోంది. ఒకేసారి ఎన్నికలు నిర్వహించడం వల్ల వ్యాపారులు, కార్పొరేట్ సంస్థలు ప్రతికూల విధాన మార్పులకు భయపడకుండా నిర్ణయాలు తీసుకునే చేస్తాయంది. లోక్‌సభ, రాష్ట్ర అసెంబ్లీలు, పంచాయితీలకు మూడు స్థాయిలలో ఎన్నికలు నిర్వహించడం వల్ల కార్మికులు సెలవు తీసుకోవడం వల్ల ఉత్పత్తులకు ఎంతో ఆటంకం కలుగుతుందని కమిటీ అభిప్రాయపడింది. స్పష్టమైన విధానాలు తీసుకోవడంలో అనిశ్చితి తొలుగుతుందంది. మార్చిలో నివేదికను అందించిన ప్యానెల్, “ఇతర దేశాల నుండి వచ్చిన ఉత్తమ విధానాలను” అధ్యయనం చేసి, దాని తీర్పును వెలువరించే ముందు ఆర్థికవేత్తలు, ఎన్నికల కమిషన్‌ను సంప్రదించినట్లు కూడా తెలిపింది.
ప్రభుత్వం ఏం చెప్పింది?
అన్ని ఎన్నికలకు అర్హులైన ఓటర్లను గుర్తించేందుకు ఒకే జాబితాతో ‘ఒక దేశం, ఒకే ఎన్నికలు’ విధానాన్ని రెండు దశల్లో అమలు చేస్తామని సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి అశ్విని వైష్ణవ్ తెలిపారు. “మేము చర్చను, పాన్-ఇండియా స్థాయిలో ప్రారంభిస్తాం” అని ఆయన విలేకరులతో అన్నారు. చర్చల సమయంలో 80 శాతం మంది ‘ఒక దేశం, ఒకే ఎన్నికలు’ నినాదానికి మద్దతు ఇచ్చారని నొక్కిచెప్పారు. ఈ వ్యవస్థకు విస్తృత మద్దతు ఉందని ఆయన అన్నారు. గత సంవత్సరం, రామ్ నాథ్ కోవింద్ నేతృత్వంలోని ప్యానెల్‌ను ప్రకటించకముందే, న్యాయ మంత్రి ప్రభుత్వ ఆలోచనలను వివరించాడు. ఏకకాల ఎన్నికలు పొదుపును సూచిస్తాయని, భద్రతా దళాలను అనేకసార్లు మొబిలైజ్ చేయాల్సిన అవసరం లేకుండా చేస్తాయని, రాజకీయ పార్టీలకు డబ్బు ఆదా చేయడంలో సహాయపడుతుందని పేర్కొన్నారు.
ప్రతిపక్షం ఏమంటోంది..!?
అయితే, కాంగ్రెస్‌తో సహా 15 పార్టీలు ‘ఒక దేశం, ఒకే ఎన్నికలు’ ఆలోచనను తీవ్రంగా వ్యతిరేకిస్తున్నాయి. ఈ ప్రతిపాదన ఆచరణాత్మకమైనది కాదని కాంగ్రెస్ పేర్కొంది. పార్టీ అధినేత మల్లికార్జున్ ఖర్గే, వచ్చే నెలలో హర్యానాలో జరగనున్న ఎన్నికల కోసం పార్టీ మేనిఫెస్టోను విడుదల చేస్తూ తీవ్ర వ్యాఖ్యలు చేశారు. “ఇది ప్రజల దృష్టిని మళ్లించే ప్రయత్నం, ఇది విజయవంతం కాదు.. ప్రజలు అంగీకరించరు.” అని చెప్పారు. “ఎన్నికలు వచ్చినప్పుడు, లేవనెత్తడానికి సమస్యలు లేనప్పుడు, వారు దృష్టిని మళ్లిస్తారు” అని ఖర్గే అన్నారు. ఇతర ప్రతిపక్షాలు, ప్రత్యేకించి కాంగ్రెస్ నేతృత్వంలోని ఇండియా కూటమిలోని పార్టీలు కూడా ఈ చర్యను విమర్శించాయి. లోక్‌సభ ఎన్నికల కోసం తన మేనిఫెస్టోను విడుదల చేసినప్పుడు, ఇండియా కూటమి అధికారంలోకి వస్తే ‘ఒక దేశం, ఒకే ఎన్నికలు’ ప్రతిపాదనను రద్దు చేస్తామని ప్రతిజ్ఞ చేసింది. స్థానిక సమస్యలను హైలైట్ చేసేందుకు పరిమిత వనరులు అడ్డుపడతాయన్న భావనను ప్రాంతీయ పార్టీలు వ్యక్తం చేశాయి. ఎలక్ట్రానిక్ ఓటింగ్ యంత్రాల కొనుగోలు ఖర్చు. ప్రతి 15 సంవత్సరాలకు సుమారు ₹ 10,000 కోట్లు ఉంటుందని పోల్ ప్యానెల్ పేర్కొంది.
‘ఒక దేశం, ఒకే ఎన్నికలు’ అంటే ఏమిటి?
సరళంగా చెప్పాలంటే, భారతీయులందరూ లోక్‌సభ, అసెంబ్లీ, స్థానిక సంస్థల ఎన్నికలలో – కేంద్ర, రాష్ట్ర, స్థానిక ప్రతినిధులను ఎన్నుకోవడానికి – ఒకే సంవత్సరంలో కాకపోయినా, అదే సమయంలో ఓటు వేస్తారు. ప్రస్తుతం, దేశం కొత్త యూనియన్ అడ్మినిస్ట్రేషన్‌ను ఎంచుకున్నప్పుడు, అదే సమయంలో కొన్ని రాష్ట్రాలు మాత్రమే కొత్త ప్రభుత్వానికి ఓటు వేస్తాయి. ఆంధ్రప్రదేశ్, సిక్కిం, ఒడిశా, ఇవన్నీ ఏప్రిల్-జూన్ లోక్‌సభ ఎన్నికల సమయంలో ఒకే సమయంలో ఓటు వేసాయి. వచ్చే నెలలో హర్యానాలో ఎన్నిక జరుగుతుంది. ఈ సంవత్సరం జార్ఖండ్, మహారాష్ట్రలో కూడా ఓటింగ్ జరుగుతుంది. కేంద్ర పాలిత ప్రాంతమైన జమ్మూ కాశ్మీర్‌లో దశాబ్ద కాలంలో తొలి అసెంబ్లీ ఎన్నికలు జరుగుతున్నాయి. మిగిలినవన్నీ ఐదేళ్ల జరగనున్నాయి. ఉదాహరణకు, కర్ణాటక, మధ్యప్రదేశ్, రాజస్థాన్, తెలంగాణ, గత సంవత్సరం వేర్వేరు సమయాల్లో ఓటు వేశారు. ఈ నాలుగింటిలో మధ్యప్రదేశ్, రాజస్థాన్‌లను బీజేపీ పాలిస్తోంది. కర్నాటక, తెలంగాణలను కాంగ్రెస్ పాలిస్తుంది. రెండూ గత సంవత్సరం ఓటు వేసాయి. తిరిగి 2028లో ఎన్నిక షెడ్యూల్ చేయాల్సి ఉంది.
